© Unknown author
E-Text: C.E.L.T.
Footnotes available only from original file (on www.ucc.ie)
{MS folio 827}Boæi fic idir Cormac hua Connd & Find hua Baoesccni. Ba he focond na deabta .i. Graindi do tabairt i miscin for Find & grad do tabairt di do Diarmaid hu Duibne. Ro-hindarbad Find de sin & ro-sgaraid na fiano fris. Ar ba hiad sein cetherna & teglach in rig Cormaic. Is de ad-bertæi fiana friu, ar ba siad fenidi & milid in ri iad. Ba deitide na do feruib Eirenn inti Find & ba sæth leo a beth for eachtru. Ar 1 cech mac fir do feruib Eirenn no-bid a fiannus la Cormac, no-icad Find frittuarostol fris la tæbtidrone2 Cormaic. Et cec æn tra do feraib Eirenn no-bid for dimfeirg on ri, is a tig Find no-bidis, comdis sidhaighthi fri Cormac. Ba deitide dina do Cormac feisin Find, ar ba he ba taisech ceithirne la hArt .i. la hathair Cormaic.
Do-ronad iarum sid fri Find & tucad na ceitherna & in tedlach & na gillai con & comus fiadoig do afridisi & ro-scarad Graindi tre coru fris. Tucc dina Cormac bendacht fora ingenaib, dia-mbeth dib ingen do-thogad feis fri Find. Baei ingen do Cormac a Temraig in inbad sin, Ailbi Gruadbric a hainm side. Bæi drai a Temraig an n-inbad sin .i. Citruad mac Fercæthod. Do-ticdis cuigi uili ingena Cormaic dia fiafraidid de, dus cid no-biad doib. Ro-raidhig friu uile gotice an ingen dedinaig, asiate in Ailbi Gruadbric. Do-luid side feacht and dia fiafraidid do, cia do feraib Erenn cusa-radedh.
Conad and as-bert in ingen: 'Friscomart3 duid, a caim a Citruaid, cid armta tuaruscaib romgab feit firfolcsud tond- tromtoltuarust- friroiromenm- ridhtodhorig mascor- glaim særfrisell sluadtodo nimcuairt codl- cæmatar nalut serce sergaide nabuaidmdidmbit amruna ceol clusaib clotumd- fodaingin ontomongadar bangnima Menma frituind treburi fribiath- fribrugus frisil- særcm-a friniam lendotlacht gecdata friduburtadam dosood friremchisin gaca slaibri silamra frib-tabaide
'Ticcfa eim', air in drai 'co-mbia a faici na Temrach riasin trat-sa amairec an cele cusa-rada sa.' - 'C'indus fir on' ar si '& c'indus a delba & ca hæs & can a cinel?' 'Cuindig si lestar nglanide dam sa & uan fircormo and & fo-cuirer sa suanbricht and duit-si & ad-citestair dath & eccoscc & tuaruscbal ind fir cusa-rado. & to-tais re turgabail greni amaireach con-eicis dam sa.' - Bæ ar n-ol na digi iarum dos-fuiris in taibsiu. & luid isin dedoil moich re turgabail ngreni lasinni ad-connaic cond-ecid don draig.
Conad forsnabriatra do-labur si, do-cum an file in læid:
- Ad-condarc læc linib gal.
Seach cach chmocin roriglach
Ron-breac las- soirchi sin.
Ron-lin loisi do corur
- Ro-la fade di leind deirg.
A-mbi la fe fian for leirg
Dotæ dara gualuind nglain.
Or fri grisad carmogail.
- Diass fora deis dingnaib nath.
Gilithir geis no canach
Um fer as duibithir bran.
No fris-ro-dailed dælrad.
- Dias fuilet fora laim cli.
Dubithir gual ngoibnidi
Um læc as gilithir gass
Dia-tabur ilur mbitnas.
- Fil fora deis cethrar coir.
Ruadaigthir druímnín dergoir
Um diis nduinn niam don dil.
Ass e dam do sedh-dhaíiníb.
- Fil tri cethra
air for laim cli.A n-etin blui bn-i
Cethrar donn cethrar teimin.
Cethrar fo deilb ndergtened.
- Fil tri luirg and iar sin.
As do duisib degogaib
Triar ar ficid nabi borb.
As ed fo-lina cech lorg.
- Lorg de macaib ridhrad ruad.
Gomg dib sluag ocus sluag.
Lorg de macaib brudedn bras.
.l. gilla folt finnchas .
- Fos-cain do rindib .uii. ngas.
Ograd fo barr corcurglas
Graipm-daic eireca bil.
Fri haircis a nd-innberuib.
- Forfoataluso en.
For flescaib fanda thurfrem
Arropeitid luin temin.
La ceol find fand fer n-eidin.
- Cid milis mid lestor nglan.
Dailter for fledib Tailtenn
Ima-claifind fed co li.
Alaill for muic fonaichthi.
- Cia beth cosar do cluim glain.
Fom dda lethe a Temair
Do-bera bethi fria cneas.
Fo barr dori co ndoindmheas.{MS folio 828}
- Cia gairit cuirti cromo.
Cuislenda cuird craestallo
Fer leam cilus d'enlach glain
Og foicheda
il maidemraigh.- Cid trom trom a grapuing glan.
Cormac hardd tar Bredmad
Nín- sed d
ho mílrad find.Um Cenn Dromuind os Boind.
- Cia beth a sluag sedoind slang.
Um sreta findo ficeall
Mitir Bredmad cona li.
Fo barraib scot is buideí.
- A n-ad-condarc slan lam corp.
Madusait lam pobo Cormac
Dofersuind due umromalt.
Airinsetho ad-connarc.
Do-ronad fes Temrach feacht and la Cormac do sluagaib Erenn uile. Ba cuma
de-teigdis don fes isin rig & ridomna, brudid & ollamain & feindiga
& dibfergaig & fodlaidi & cudcaire & æs dana Eirenn uile
& a særclanna itir min & mor. .uii. mbliana no-biti a focill
morfesi na Temra do tocaitem, an tan no-teigdis fir Erenn uile din ol.
& bliadain oca focill do righaib & do ardsl- Erenn; .uii. la
& seacht n-oichi no-bite oga tomuilt. Ni-teded dia hol rig cin ridhuin no
sedoind gin bansedoind no fennid gin iliaruind no midlach gin druitsig no
brudidh gin bantuilg leis dina no gilla cen lenduit no ingen gin lendan
no duine gin dan. No-coruigdis and na rig & na hollamain um rí Teamraa
.i. um Cormac mac Airt .i. na riga na hollamain ar æn, na fiando & na
dibfergaig umale, an gillandrad & an ingenrad & ant æs bæt
borrfodoc umna doirrsi. & do-radogh a cuid cair do cech æn dib .i.
minmesrad & doim & tuircc & tindedhu do rigaib, d'ollamnaib, do
sruitib slanaib soceinelaib fer
Tangadur fir Erenn as cech aird do fes na Temra. Tainicc dina Fina cusna fiannuib co-mboi a faiche ratha na Temrac. Et ro-lasod asnad fianso fri crandaib a ngoai & ni-boæ de ceolaib Erenn itir ceol na asnad bu bindi anas. Ba and sin dono tegmocair an ingen a n-aireccul fo leth ag ímirt snait cruitne de or for cathbarr Cormuicc a hatar. Et dina fa bes do Cormac, an tan no-gabdis caingni fer nErenn fris, orus imach fairccsin na hinginraide dogres ar met a seirci leis & ar feabus a lam do. Ar ni-roibi 'san aimsir sin ingen do-sasod coimeltain fria oc imert oir & airgit & ar ceill & crut & cenel, ar ergna & urlabra & filidheacht. Ba he nó met ro-lad cor dia indtleacht na hingine ag closeacht na feindi, combao taircill & combo heccoir a ndo-gnidis a lama. Ro-raitaigestar Cormac an ecmhuing lamdo do-gnid an ingen. Ro-boi oga teccosc.
Conad de as-bert an file:
- Cid nod-medru sa (a) ingin?
Cia imarcor ind menman?
Nir-sæbthar do ciall cuimnech.
Fri nuall fian ar dhrech Temrach.
- Asnad fir leit ro-cualu.
Geim coscuir grisuib nada
Iar mbuaid do graipnib grindib.
Do-bert maidm bur ndalu.
- Mad coised uile bur n-ogmnaib.
Ni-caistide fri liatu
Cia do-neidis cronan coir.
Ni-eigid doib a fiachu.
- Fer liat go luime a ræe.
He bis co ceill tæbtana
As foirfi gach dal fors-mbi.
Anas in læch giall{MS folio 829}llch-i.
- Mad in baili ad-cither creach.
Aluind lat in graid sedlach
nígocai domenmaneri .
Cia derca don s[dot ]engabur.
- Ferr fri cor dedheach nad bæt.
As lais do-n-erna a læc
Reithid in serrach nad-bi (no ní)
Tuslid con-boing a cammhaéiéoéié
- Ro-cuala decair aniu.
Madin moc iar n-eirgeíú
Samaisc sech in tarb rus-car.
Tren rot-ucai dond rodamh.
- In dam is eolach fon carr.
Lais mos-lintur in íthlann
Cid menmnach tarb tar gach tor.
Ni treit d'orgaib comailltor.
- Cia du annairi brecci.
Taisigteleis coleige
Dercod don liat tarsin ngas.
Nod-bera for drocbanas.
- Eol dam cinco-ranacc coill.
As fer ammes in odhcroind
In flesc mæt ni-dlig a sesc.
Is suail for-bera forbeirt.
- Ro-cuala cor na-bi gæt.
Ingen do dul co rolæc
Nimti at-agar7 de.
Sist for tirme miscine.
- Is airei caruim fer sean.
Ar nach roboc beim to-ben
Ní coimtíg crotball tria cli.
Cia co-phe dia corpcaímhí.
- Fearr mur Temrach fuair i sen.
Demin as buan a tuillem
Asdas in rait nuæ (i)nde.
Ro-clas la mac n-Arrtaile.
- Car in cubaid an cræb glan.
Duirmel fo tóeb na ralach
daid fo lobud an cech teas.
luibi fo roilgib romes.
- Nipa derrumach do gnas.
Amal en 'mo-n-iadonn sass
Nis-tarta for cul iar toin.
Cid aitrech let do lepaid.
- Cid dia-tocuire æien.
Do clasaib 'no cluim gin len
Ni-tiprind si cois a sas.
Bail a-sailfind mo tiubass.
- Ni olc lemm in dal fot leth.
Docraid do læc liathaínech
Det-gena foirphi (a)nnísin
Do-bera cech mait d'ingin.
- Demin lim cid edh do-gneind.
Femedh for læc liat-cind8
Nim-cacrad mo popo de.
Ar teacht docum glanfeinde.
- Cia (a)d-ber rit na-car in sen.
Is ed do-dena daidben
Ni-femdind fiacho gaile.
Duirru(n)d ar degduini.
- Mad l&&sa firffofrais.
For seirc afumardamnus
æmadgairi l&amdo.
Ginuairsiubf- fianduso.
- Cid nachn-acallmis mad tu.
Innach-derna feidm diu.
Diaropo mait gnimrad mna.
As mait inni no-cuala.
c.i.d.n.m.a.in.
Do-cuadus iar sin do Cormac dia fiafraigid d'Find, cia dan boi
aici do-berad co Temraig. 'Am mait si em' ol Find 'oc senbriatraib & occ fuacra
medair.' - 'IS e don siriti & ingen lindi annisin' ol Cormac. - 'Ad-gladim
si siriti dono' ol Find '& nim-terbond, do-ber sccenb sccuile, badh dan9
do guide ban & ingen.' - 'Ni-taed em isin cathair' ol Cormac 'ridh gin
rigain no feindid gin iliaroind no briuga cin bantuilcc no midlach gin druitsig
no gilla gin lenduit no ingen gin lendan no duini gin dan.' - 'Do-rradhusa
emh' ol Find 'tri cæga tocmarc todui co se do ingenaib flatha fer nErenn
& Alban & ron-dilsidis uile do fianaib Erenn, conac-fil cuing
lethclæn and na lidi lethfolam acht mad tusa m'ænar
. Manad-fuil dana nac mbainsedoind lib si nad gubansedonn, tidnachtar
uaib dam sa hi.' - 'Iarfoidter uait-siu fesin' ol Cormac 'a cuairtridh nu
mbansedhond10
dus an-fil dib nech fritod-gara & im-bera ficeall medar frit.' Ba iar sin
luid Find fadesin isin cathraig, con-deochaid isin lis i-mbatar ingena Cormaic a
ngrianan cumdochta occ fidi corrthar & snait cruitne óír &
airgit & ar (no for) edgadh cach data.
Conid ann as-rubart Find an slisnech sedhaindeachta so. 'A ingena' ol Find 'an-fil uaib si nech rot-fessead anniso .i.'
'Cid as milsi mid?' ol Find. - 'Tairisi comrad' air in ingen.
'Cid as dergi fuil?' ol Find. - 'Ruidedh særclainne' or in ingen. a n-úar a molta no a n-aortha
'Cid as duibi fiac ?' ol Find. - 'Duibi écc ' ar in ingen.
'Cid as gile sneachta?' ol Find. - 'Firindi' air in ingen .
'Cid as luati gæt?' ar Find. - 'Menma ' ol in ingen.
'Cid as teoo tenid?' ol Find. - 'Aidhid briughad, dian-fasnetar damo fair ana tig, mina-be occa ní do-bera doib ' ol in ingen.
'Cid as meithi saill tuircc mesa?' air Find. - 'Miscais fir dia-leccar serc ' air in ingen.
8a. 'Cidh is failtici mesgi?' ar Fionn. - 'Baidhi mna fo macamh' air in inghen.
'Cid as truime slætæib ?' ol Find. - 'Fuics no fuacht ' ar in ingen.
'Cid as fæbracha cloidem?' ol Find. - 'Ciall ' ol in ingen.
'Cid as briscim cuirir? ' - 'Accned mna ididhi ' ar in ingen.
'Cid as trumu crithir?' ol Find. - 'Ciall mna bis itir dis' ol in ingen.
'Cid as gairbi tracht ?' ol Find. - 'Carrag ' ol in ingen.
'Cia luabu berbthar fri cech lucht?' ol Find. - 'Tencair in gabonn' ol in ingen. .
'Cia mac beo genes ho mnai mairb?' ol Find. - 'Adudh i ngin gainel ' ol in ingen.
'Cid as aillim síon slebi?' ol Find. - 'Ol tangnai' ol in ingen, '.i. ul fri mebl-; in tan is ail do feall fort, ass and as dech a gne frit.'.
'Cia lin crand fil a n-Assul ?' ol Find. - 'Da crand' ol in ingen, '.i. ur & crin'.
'Cia lin each do-roic Tailti ?' ol Find. - 'Da each ' ol in ingen, '.i. boinend & firend '.
18a. 'Cidh as tana na'nt uisgi?' ar Fionn. - 'De' bar in inghen.
18b. 'Cidh is lethiu corbhadh?' ar Fionn. - 'Lethiu lear' ar in inghen.
'Cid as dech do sedaib?' ol Find. - 'Sccian' ol in ingen, 'air is fri ceill samailtir '.
{MS folio 830}'Cid as dech do læc ?' ol Find. - 'Gnim ard & uaill isil ' ol in ingen.
'Cid as dech do mnai?' ol Find. - 'Tlas, fos, fele, toa, erlabra ' ol in ingen.
'Cid us dech do biud?' ol Find. - 'Blicht' ol in ingen, '.i.11 maith a ur, maith a crin, maith a tiug, mait a tana, toirg naidin, fo-loing dimlichta'.
'Cid us mesom bid ?' ol Find. - 'Cælsplindach, olur coirpthi' ol in ingen; 'an-for-ricc berti dit' .
'Cid forsna-geib glas na slabrad ?' ol Find. - 'Roscc desi uma caraid ' ol in ingen.
'Cid as dech indsci?' ol Find. - 'Gæs, gairde' ol in ingen.
'Cid as decha
do roscc?' ol Find. - 'Fuar,
olur, dorca ' ol in ingen.
'Cid as mesam do roscc?' ol Find. - 'Gris, gres, gorta' ol in ingen.
'Cid as serbi nem ?' ol Find. - 'Aitis namud' ol in ingen.
'Cid as udmailli iarand (no iaru) ?' ol Find. - 'Menma no comairle fir baith ' ol in ingen.
'Cid as mæiti cluim?' ol Find. - 'Derna fri leacain' ol in ingen .
'Bes is lor la firu Temrach ataim ni og briatroth sund, a ingen', ol Find. - 'Masa lor em dino' ol in ingen, 'as tusa do-raid tosach an cobro, as let beim a foris.' - 'Mad mait let dul lim-sa am lepaid & fes lim, a ingen' ol Find, 'do-melu ocom-sa iar riachtain, saimeltair duit sond fo cedoir & ni-optar-sa (no -so) frit. & minap mait let do coma, na ocot muintir, narop iar toin nod-gaba aithrechus.'
Conad and as-pert:
- Mad mait leat dot-aircceba.
Mid cuill a cuachaib airgit
Barr bethi fris-teilgeba.
Ginco-bet eich naid carpit.
- Is gle lim ni-toicnebu.
Cen tond orccailli cech fescar
Barr biruir barr cremlusa
La feis os longaib lestar.
- Cac maiden dot-aircceba.
Écét 'con seingbla seola-
milrad Muidi Murtemni.
Ima-dec fid ar Bredmad.
- Rod-bia so fri t'airfided.
Cuirsid cuslennaid glasa
Esnad suiti midcuarta.
Fris-colluit fiana frasa.
- In indeoin fo dorndgaluib.
La folucht fianclar flescach
Bir for engaib roitclesuib.
Leim lægrad mbreagcc tre dreasaib.
- Greit cnosaig tre casruba.
Foccra doim duind (no cuill-) tre duilech
Tairnill comsron crumtondan.
Iall togmall iar ndur duillech.
- Monond meru mætnaide.
Sumu cruoeb creithir mealu.
Airne droigin dercoin frait.
Brocrad cain cailech feado.
- Ublu dercoin dondcruinde.
Folucht tre clæi cau (.i. cadon) odor
Bun melli barr sobairci.
Duilesc do cairgib comol.
- Cor
rliacc la diubrugad.Taibled iall aclaid iach
Subai ograd buiderad.
Fritinem nedtæ grian.
- Iaich breca bedcaca.
Sengac ron ruchtac riabach
Focaich fairgí findglase.
Feoil serrac sedlach srianach.
- Colcad cailli clumglaisi.
Suide for fertruib fuireach
Esteacht fri gair ndubglasi.
Gæt glan tre dairbri nduillech.
- Ficill brandub brecrudach.
Buanbach buaidrigthir mindo
Comol carod clodemruad.
Gæt dorindig ar gillo.
- Gnasa míne muineachta.
clc indib acht gin ruideg
Cobra teith tairise.
Cos cin ímteacht iar fuined.
- Ni do-t-brith for drocbanus.
Ni do-t-scarad fri flaithi
Ni-bia gol- dubl-i
Ro-t-biad oig mine maithi.
m. a. d. m. l. d. t.
'Is mait lim-sa in como sin' or in ingen, '& is ferr lim-sa sin uait-si ana mait as mo ho neoch aili.' - 'Mait12 tra, a ingen' or Find; 'ar-fæmfomis do longus, mina-beth coll rechta do Chormac and .' - 'A firlæich em' or si,'ni démeacht im-radi.' 'Imtiaghur caill sech cailti. Domelair tlacht cen corcair. Eabhor cuirm cein mil . Lengoid eich gin sriano. Agar Tailltiu gin
Boi Find ocga tincosc si, conad and as-pert fria:
'Ni-suidi a catair, a ingen' ol Find, 'goib lan dit.' - 'Ni-tesi dono do seilg' ol in ingen, 'corub aurdalto let a fhiada.'
'Curhter lam ar laimtorud, a ingen' ol Find, 'con-aicther do tret.'{MS folio 831} 'Ni antu, ni-indnais fort lepuidh dianot-erruis' or in ingen.
'As fris gairpi alaill dina,
a ingen' ol Find. - 'Ir ar gaire na alaill (dina)' or in ingen.
'Nim-ta-sa acæ no-mber dit sund forin indus sin' ol Find. - 'Ní nodmar dina nach ænbro' ol in ingen. 'Ni do tocrad duib-si em' or in ingen 'do-gni-sa so & de conbleacht frit, acht nama as ærlabru duit-si lapra t'oenur gin nech do triaaccaillim frit'.
Boi in ingen og Find iar sin, co-rug tri macu do. At e a n-anmondo sidei .i. Roindi (no Roidne) Rodidi & Uillenn Abradglas, & Cainci Corcarda a n-anmondo. In Raigne Rogidi adubrumair, dia-ta Raigni a tir ho Conaill. Ant Uilenn Abradglas, dia-ta Sliab Uillinn a Laidhnib. An Cainci Corcarda, dia-ta Cruach Cainci a cric Connacht. Tri hingnait iarum doroad fri Find ar ndul do Ailbi cuicci. Con-adtuil for srut Sodbæ. For-ruirmid bolcc bancorcra fo bruindib co soillsi ngeme carrmogail. Ro-buidided dana a mong, combu buidithir bruar ndergoir for gema. & ro-ladh cuachsnaidm dina fria ceand aniar, combo cruindithir uboll findruine, & niro-taithbeacht anda biu.
Funded by University College, Cork and
Professor Marianne McDonald via the CELT Project
1. First draft, revised and corrected
Extent of text: 3 600 words
College Road, Cork, Ireland --- http://www.ucc.ie/celt
(2002)
Distributed by CELT online at University College, Cork, Ireland.
Text ID Number: G303009
Availability [RESTRICTED]
Available with prior consent of the CELT programme for purposes of academic research and teaching only.
CELT: Corpus of Electronic Texts
The textfile represents the edited text, pp. 254-282.
Text has been checked and proofread twice. Text supplied by the editor is tagged SUP RESP="RT"; text put in round brackets by the editor was rendered del.
Uppercase at start of sentence/metrical line introduced; missing punctuation inserted; the raised dot, not supported by browsers, is rendered as hyphen; notae augentes are hyphenated. Expansions of abbreviations are not marked in the digital edition.
Quotes are rendered q.
div0=the whole work; div1=the text; div2=question and answer dialogue between Finn and Ailbe; page-breaks are marked pb n=""; folio breaks are marked mls unit="MS folio n="".
Notae augentes have been hyphenated off.
Names have not been tagged.
Created: Unknown author(s).
Middle Irish.
One word in Latin.
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
Beatrix Färber (ed.)
For a discussion of their interrelationship see article p. 251-253.
© Aerius, 2004